شرایط و قواعد کلی معامله بر‌اساس قاعده FOB

در ادامه با ما همراه باشید تا بدانید که شرایط و قواعد کلی معامله بر اساس قاعدهFOB  چیست.

مسئولیت‌های فروشنده

در قاعده FOB فروشنده موظف است کالا را به کشتی در بندر مبدا تحویل دهد. این بدان معناست که فروشنده باید هزینه‌های حمل‌ونقل و نیز انجام تشریفات گمرکی صادرات را بر عهده بگیرد. او باید مطمئن شود که کالا برای حمل آماده است و همه مستندات مورد نیاز برای صادرات در دسترس قرار دارد. تا زمانی که کالا به کشتی تحویل داده نشده، مسئولیت بر عهده فروشنده است.

مسئولیت‌های خریدار

پس از تحویل کالا به کشتی در بندر مبدا مسئولیت‌ها به خریدار منتقل می‌شود. این یعنی خریدار باید تمام هزینه‌های حمل‌ونقل از بندر مبدا به مقصد، هزینه‌های بیمه کالا و سایر هزینه‌های واردات را بر عهده بگیرد. در ضمن هرگونه ریسک و خسارت احتمالی از این لحظه بر عهده خریدار است. علاوه بر این خریدار باید تشریفات گمرکی واردات کالا در کشور مقصد را انجام دهد.

زمان تحویل کالا

در قاعده اینکوترمز fob زمان تحویل کالا وقتی است که کالا به کشتی تحویل داده می‌شود. این لحظه به‌عنوان نقطه تغییر مسئولیت‌ها و ریسک‌ها از فروشنده به خریدار محسوب می‌شود. به عبارت دیگر وقتی کالا به کشتی بارگیری شد، مسئولیت ریسک‌ها و هزینه‌ها به عهده خریدار است.

هزینه‌ها

فروشنده تمام هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل کالا تا بندر مبدا هزینه‌های گمرکی صادرات و نیز هزینه‌های مستندات مربوط به کالا را می‌پردازد؛ اما پس از تحویل کالا به کشتی تمامی هزینه‌ها برای حمل‌ونقل به مقصد، بیمه و گمرک واردات بر عهده خریدار خواهد بود. این تقسیم مسئولیت در FOBمشخص می‌کند که فروشنده تنها تا لحظه تحویل به کشتی مسئول است و از آن زمان به بعد خریدار باید تمامی هزینه‌ها و ریسک‌ها را بپردازد.

نحوه انتقال ریسک در روش FOB

حال که دانستید fob یعنی چی، بهتر است از نحوه انتقال ریسک در این روش نیز آگاه شوید. در قاعده FOB (Free On Board) انتقال ریسک از فروشنده به خریدار به‌طور واضح و مشخص صورت می‌گیرد. این انتقال ریسک در لحظه‌ای که کالا به کشتی در بندر مبدا تحویل داده می‌شود، اتفاق می‌افتد. تا قبل از این لحظه، مسئولیت ریسک‌های مرتبط با کالا بر عهده فروشنده است، از جمله ریسک‌هایی که ممکن است در هنگام حمل‌ونقل، بارگیری یا در گمرک پیش بیاید.

با تحویل کالا به کشتی، تمام ریسک‌های مربوط به آسیب‌دیدگی یا گم‌شدن کالا از این نقطه به بعد به خریدار منتقل می‌شود. به عبارت دیگر، از زمانی که کالا روی کشتی قرار می‌گیرد، خریدار باید هرگونه ریسک یا خسارت احتمالی را متقبل شود؛ حتی اگر کالا در مسیر حمل‌ونقل از بندر مبدا به مقصد آسیب ببیند یا گم شود. بدین صورت مسئولیت‌ها و ریسک‌ها بین طرفین معامله تقسیم می‌شود.

 FOB مبدا چیست؟

FOB  مبدا (FOB Origin) به معنای “تحویل در مبدا” است و یکی از شرایط اینکوترمز به شمار می‌آید که در آن فروشنده، کالا را در محل مبدا، معمولا در انبار خود یا محل تولید، به خریدار یا حمل‌کننده تحویل می‌دهد.

به عبارت دیگر، فروشنده باید تمام مراحل مربوط به آماده‌سازی کالا برای حمل و ارسال بار، از جمله بسته‌بندی و تحویل به حمل‌کننده را انجام دهد؛ اما پس از تحویل کالا هر گونه خسارت یا هزینه اضافی در طول مسیر حمل بر عهده خریدار خواهد بود. این نوع شرایط معمولا در حمل‌ونقل‌های داخلی یا زمانی که خود خریدار تصمیم می‌گیرد که کالا را حمل کند، کاربرد دارد.

 FOB مقصد چیست؟

FOB  مقصد (FOB Destination) به معنای “تحویل در مقصد” است و یکی از شرایط اینکوترمز محسوب می‌شود که مسئولیت‌ها و ریسک‌های حمل کالا را به‌طور متفاوت از FOB مبدا تقسیم می‌کند. در این قاعده، فروشنده کالا را تا مقصد نهایی (معمولا محل تعیین‌شده خریدار یا بندر مقصد) تحویل می‌دهد. فروشنده مسئولیت تمامی هزینه‌ها و ریسک‌های حمل‌ونقل را تا زمان رسیدن کالا به مقصد بر عهده دارد.

در FOB  مقصد فروشنده مسئول است که کالا را به مقصد تحویل دهد و هر گونه ریسک و هزینه‌هایی که ممکن است در حین حمل یا در گمرک پیش بیاید، تا زمان رسیدن کالا به مقصد بر عهده او خواهد بود. پس از تحویل کالا در مقصد، مسئولیت‌ها و ریسک‌ها به خریدار منتقل می‌شود. این شرایط معمولا برای خریدار مفید است.

 هزینه های مربوط به fob شامل چه مواردی است؟

یکی از سوالات پرکاربرد بین افراد مختلف این است که هزینه‌های مربوط بهFOB  چیست که در ادامه توضیح خواهیم داد:

• هزینه‌های آماده‌سازی کالا برای حمل: این هزینه‌ها شامل بسته‌بندی، برچسب‌گذاری و هرگونه هزینه‌های مربوط به آماده‌سازی کالا برای حمل به بندر مبدا می‌شود
• هزینه‌های حمل تا بندر مبدا: فروشنده مسئول هزینه‌های حمل کالا تا بندر مبدا است. این هزینه‌ها شامل کرایه حمل‌ونقل از انبار یا محل تولید به بندر خواهد بود
• هزینه‌های گمرکی صادرات: فروشنده باید هزینه‌های گمرکی و تشریفات صادرات را پرداخت کند. این بخش شامل هزینه‌های مربوط به ثبت کالا در گمرک و دریافت مجوزهای صادراتی است
• هزینه‌های بیمه (در صورت درخواست): فروشنده ممکن است کالا را تا زمانی که به کشتی تحویل داده شود، بیمه کند. این هزینه به‌طور معمول بر عهده فروشنده است
• هزینه‌های تحویل کالا به کشتی: هزینه‌های مربوط به بارگیری کالا روی کشتی و هزینه‌های حمل‌ونقل کالا از محل قرارگیری کالا تا کشتی بر عهده فروشنده است

پس از تحویل کالا به کشتی در بندر مبدا تمامی هزینه‌ها و ریسک‌ها بر عهده خریدار خواهد بود.

 تفاوت fob و cif چیست؟

در ادامه بهتر است بدانید که تفاوت بین وCIF (Cost, Insurance, and Freight)  و FOB چیست. تفاوت اصلی این دو روش در مسئولیت‌ها و هزینه‌های حمل‌ونقل کالاست. در ادامه به تفاوت‌های کلیدی بین این دو قاعده اشاره کرده‌ایم.

مسئولیت حمل‌ونقل

در روش FOB فروشنده فقط مسئول حمل کالا تا بندر مبدا است و باید هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل از محل کالا تا بندر مبدا را بپردازد. از لحظه‌ای که کالا به کشتی تحویل داده می‌شود، تمامی هزینه‌ها و ریسک‌ها بر عهده خریدار خواهد بود. در CIF فروشنده مسئول حمل کالا تا بندر مقصد است و علاوه بر هزینه‌های حمل باید هزینه بیمه کالا و کرایه حمل تا مقصد را نیز بپردازد. در این روش فروشنده مسئولیت بیشتری نسبت به FOB دارد. زیرا باید کالا را بیمه کند و هزینه‌های حمل تا مقصد را پوشش دهد.

مسئولیت بیمه

در FOB بیمه کالا بر عهده خریدار است و فروشنده مسئولیتی در قبال بیمه کالا در حین حمل ندارد. درCIF  فروشنده موظف است که کالا را بیمه کند تا در صورت بروز خسارت در طول حمل‌ونقل، خریدار بتواند خسارت را از بیمه دریافت کند.

نقاط انتقال مسئولیت

در FOB مسئولیت و ریسک از زمانی تحویل کالا به کشتی به خریدار منتقل می‌شود. در CIF مسئولیت و ریسک از زمان تحویل کالا به کشتی به خریدار منتقل می‌شود، اما هزینه‌های حمل و بیمه تا مقصد توسط فروشنده پرداخت خواهد شد.

به‌طور خلاصه، در FOB فروشنده مسئولیت‌های کمتری نسبت بهCIF  دارد و در CIF فروشنده بیشتر مسئولیت‌ها از جمله حمل، بیمه و هزینه‌های مربوط به مقصد را بر عهده می‌گیرد.

سخن پایانی

در این مطلب دانستید که FOB چیست. قاعدهFOB  یک ابزار مهم در تجارت بین‌المللی است که مسئولیت‌ها و ریسک‌های حمل کالا را به‌طور شفاف بین فروشنده و خریدار تقسیم می‌کند. این قاعده به‌ویژه برای حمل‌ونقل دریایی کاربرد دارد و با تعیین دقیق نقطه تحویل کالا فرآیند حمل‌ونقل را ساده‌تر و منظم‌تر می‌کند.

سوالات متداول

کجا می‌ توان از FOB استفاده کرد؟

در قاعدهFOB  معمولا در حمل‌ونقل دریایی یا حمل‌ونقل داخلی که شامل ارسال کالا از یک کشور به کشور دیگر از طریق دریاست، استفاده می‌شود. این قاعده در شرایطی کاربرد دارد که فروشنده، کالا را در بندر مبدا تحویل می‌دهد و تمامی هزینه‌ها و ریسک‌ها از آن نقطه به بعد بر عهده خریدار باشد.

آیا FOB شامل هزینه‌ های گمرکی می‌ شود؟

در قاعده FOB هزینه‌های گمرکی صادرات بر عهده فروشنده است. فروشنده باید تمامی تشریفات گمرکی و هزینه‌های مرتبط با صادرات کالا را تا زمان تحویل کالا به کشتی پرداخت کند.

آیا FOB شامل بیمه کالاها می‌ شود؟

در قاعده FOB بیمه کالاها بر عهده فروشنده نیست. فروشنده مسئولیتی در قبال بیمه کالا ندارد و هزینه بیمه از زمان تحویل کالا به کشتی بر عهده خریدار است.

چه مدارکی برای استفاده از FOB لازم است؟

برای استفاده از FOB  لازم است فاکتور فروش، بارنامه دریایی، گواهی بسته‌بندی، گواهی مبدا و مدارک گمرکی صادرات فراهم شود.

روش بین المللی حمل محموله FOB کجا مناسب نیست؟

استفاده از اصطلاح FOB در مواردی که کالا قبل از بارگیری در کشتی به حمل کننده تحویل می گردد، برای مثال کالای بارگیری شده در کانتینر، که معمولاً در پایانه حمل و نقل تحویل می شود، مناسب نیست. در این گونه موارد باید از اصطلاح FCA استفاده شود.

ترخیص کالا در روش خرید کالا (اینکوترم) fob با کیست؟

اصطلاح FOB ، بسته به مورد، فروشنده را ملزم می کند که کالا را برای صدور ترخیص کند. به هر حال، فروشنده وظیفه ای برای ترخیص کالا برای ورود، پرداخت هر گونه عوارض واردات یا انجام هر گونه تشریفات گمرکی برای واردات ندارد.